Choroba odkleszczowa, o której mówi się rzadziej, a występuje coraz częściej.

Zakaźna choroba odkeszczowa występująca u ludzi i zwierząt, przenoszona przez kleszcze z rodziny Ixodes spp.. Wywoływana przez drobnoustroje z rodziny Rickettsiales- anaplasma phagocytophilum/platys. Choroba przebiega w odróżnieniu od popularnej babeszjozy w początkowym stadium z małopłtykowością, a nie anemią, związane jest to z umiejscowieniem patogenu w komórce. Babesia canis rozwija się w krwinkach czerwonych, co prowadzi w konsekwencji do ich rozpadu, anaplazma (platys) natomiast powoduje rozpad płytek krwi.

W przypadku tej choroby narażone na zakażenie jest każde zwierzę, ale zwłaszcza te nie zabezpieczane przeciwko pasożytom zewnętrznym. 

Objawy są zwykle nieswoiste, właściciel zauważa:

  • osowiałość
  • apatię
  • brak apetytu
  • gorączka
  • spadek masy ciała
  • krwawienia z błon śluzowych
  • wymioty
  • biegunka
  • zapalenia stawów i objawy neurologiczne

Trzeba pamiętać, że nie wszystkie objawy występują jednocześnie. Zwykle nasi pacjenci zjawiają się w gabinecie z powodu apatii. Właściciel zauważa, że jego podopieczny jest „inny niż zwykle”. 

Rozpoznanie stawiamy na podstawie dokładnego wywiadu przeprowadzonego z właścicielem oraz po badaniu krwi. W wywiadzie najważniejsza dla lekarza jest informacja na temat zabezpieczenia zwierzęcia przed pasożytami zewnętrznymi- kiedy? Jakie? (Warto wziąć na wizytę książeczkę zdrowia), czy zwierzę w ostatnim czasie miało kleszcza? Trzeba jednak pamiętać, że niektóre stadia rozwojowe kleszczy- larwy/nimfy są tak małe, że bardzo trudno dostrzec je gołym okiem, zwłaszcza w sierści. W przypadku podejrzenia anaplazmozy wykonujemy badania krwi- rozmaz, który oglądamy pod mikroskopem. Szukamy moruli anaplazmy w neutrofilach (phagocytophilum)/płytkach(platys). Jest to badanie trudne zależne od intensywności bakteriemii i umiejętności badającego. Charakterystyczne morule typowe dla zakażenia A.phagocytophilum, w ostrej fazie przebiegu choroby obserwowane są tylko w 7-32% komórek.

Dużo szybszym i dokładniejszym sposobem jest wykonanie testu antygenowego, odpowiedź dostajemy w ciągu kilku minut; robimy go na miejscu, w gabinecie. Zaleca się wykonanie badań morfologicznych i biochemicznych, w których widzimy zwykle łagodną do ciężkiej małopłytkowość oraz limfopenię. U większości zwierząt dochodzi także do eozynopenii. U mniej niż 50% chorych psów stwierdza się łagodnego lub średniego stopnia niedokrwistość. W badaniu klinicznym możemy obserwować powiększenie węzłów chłonnych, a w usg powiększenie śledziony i wątroby.

Źle rozpoznana lub nie rozpoznana może doprowadzić do poważnych powikłań kończących się śmiercią zwierzęcia. Leczenie zależne od stanu pacjenta i zaawansowania choroby. W terapii anaplazmozy najbardziej skuteczną grupą antybiotyków są tetracykliny. W przypadku anplazmozy trombocytarnej lekiem z wyboru jest doksycyklina. Lek ten należy podawać z wodą lub jedzeniem, aby zapobiec zapaleniu przełyku. Z uwagi na fakt, że doksycyklina obciąża wątrobę, wskazane jest wykonanie badania aktywności enzymów wątrobowych przed rozpoczęciem leczenia pacjenta, a następnie po tygodniu terapii. Przy znacznej trombocytopenii oraz pojawieniu się niedokrwistości, oprócz antybiotykoterapii można wspomagająco podać prednizolon lub prednizon – leki sterydowe przeciwzapalne. W zależności od stanu zalecamy prowadzenie płynoterapii.

Wiadomo, że lepiej zapobiegać niż leczyć. Dlatego  zachęcamy do całorocznego zabezpieczania naszych pupili przeciwko kleszczom. Poza standardowymi preparatami w tabletkach/kroplach czy obrożach, można stosować preparaty dodatkowe. Tworzące barierę ochronną na sierści i ograniczające „łapanie się pasażerów na gapę”, np. zawierające w składzie olejek neem (Czytajmy zawsze ulotkę czy aby na pewno nie ma interakcji między użytymi środkami).

Piśmiennictwo

„Diagnostyka laboratoryjna psów i kotów”, I. Schwendenwein, A. Moritz

„5 minut konsultacji weterynaryjnej psy i koty”, L.P. Tilley, F.W.K.Smitch

„Anaplazmoza trombocytarna – utajona choroba psów” Magazyn weterynaryjny 03/2014 dr hab. Łukasz Adaszek; lek. wet. Michał Bartnicki; prof. Alfonso Carbonero; dr Jerzy Ziętek; prof. dr hab. Stanisław Winiarczyk

„Rozpoznawanie anaplazmozy granulocytarnej psów – krok po kroku” Magazyn Weterynaryjny 07/2018 dr hab. prof. UP Łukasz Adaszek; prof. dr hab. Stanisław Winiarczyk